Arangkada of Leo Lastimosa for July 3, 2011

Sweet 16

Nagkauyon ming mga kawani sa DYAB Abaante Pa, Bisaya!, ang AM station sa ABS-CBN Corporation sa Sugbo ug Central Visayas, pagpasiugda og inadlaw nga kalihokan sa tibuok buwan sa Hunyo aron pagtimaan sa ika-16 namong anibersaryo.  Gihilasan mi sa among kaugalingon samtang nanglista sa kalihokan.  Kay nahibawo mi sa kalisod sa pagpatuman.
Pulos mi dunay mas mahinungdanong mga gimbuhaton.  Ang mga reporter kinahanglang manghipos og mga balita ug mosubay sa labing dagkong mga panghitabo matag adlaw.  Kasagaran sa mga anchor dunay tagsa-tagsa ka kinabuhi sa mga takna nga wa sa kahanginan.  Apan, ambot tungod ba sa hambog o kamahigugmaon pagtubag og hagit, nangarisgar lang gihapon mi.

-o0o-

Giuna namo pagpuno ang weekends sa Hunyo sa labing dagkong kalihokan:

• Ang unang Sabado gitagana alang sa Kapamilya Tree Planting ug Tree Growing uban sa Metro Cebu Water District (MCWD) ug Munisipyo sa Liloan;
• Ang ikaduhang Sabado gigahin alang sa Kumbira sa Kapamilya uban sa mga tigpaminaw nga pulos magbawon;
• Ang ikatulong Dominggo alang sa 16 ka kilometro nga Kapamilya Run gikan ug padung sa IT Park; ug
• Ang ikaupat nga Sabado alang sa Grand Halad sa Kapamilya, ang labing dakong piyesta sa libreng mga pangalagad, uban sa Bantay Bata 163, Cebu Chamber of Commerce and Industry (CCCI) ug Cebu Technological University (CTU).

-o0o-

Maapiki na ming daan sa upat ka higanteng kalihokan, apan mas naglibog mi unsaon sa pagpuno og kalihokan ang nahibiling 26 ka adlaw sa Hunyo.  Nasulbad ni namo pinaagi sa pagsangon sa matag inadlaw ug sinemana maong programa og tagsa o tagduha ka kalihokan sa tibuok buwan.  Tuod man, napuno ang listahan ug nanghinaot mi sa matag usa nga palaron nga makatuman sa kaliboan ug usa ka gimbuhaton.
May mga adlaw nga wa mahinayon ang gitakda nga kalihokan.  Apan sobra pa sa nabawi sa nagsapaw-sapaw nga kalihokan sa ubang mga adlaw tungod sa bag-ong mga ideya nga among nahunahunaan, dugang mga boluntaryo ug dugang kaabag nga mga indibiduwal ug mga institusyon.

-o0o-

Gitak-opan namong Hunyo pinaagi sa pooled broadcast nga gitambongan sa tanang magsisibya.  Ang gitakdang unom ka takna nga sibya (gikan sa alas-6 sa buntag hangtod sa alas-12 sa udto) nainat ngadto sa siyam (nasugdan sa alas-5 sa buntag ug natapos sa alas-2 sa hapon).  Salamat na lang nga sama sab kainit ang among mga tigpaminaw nga nakigsawo sa ilang kasinatian sa niaging 16 ka tuig.
Nanaguto nga naglingulingo ko samtang nagsuwat ini.  Kay ang gikasabotan nga usa ka buwan nga kasaulogan ila na sang giinat.  Sa among outing sa beach house ni Ma'am Yuding Falcis, tag-iya sa Didang's, sa Compostela, magda si Edison delos Angeles og sound system kay mag-recording sa iyang Retro Rakrakan.  Ug gipaandam mig tagsa o tagduha ka kanta.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 2, 2011

Sayon ug barato

Samtang wa pa mapatuman ang mga plano sa duha ka bay balaoranan sa Kongreso ug sa National Telecommunications Commission (NTC) paglaslas sa makalilisang nga mga bayranan sa text messages ug voice calls nga gipahamtang sa higanteng mga kompaniya sa telepono, padayon ta nga mangita og paagi pagdaginot sa inadlaw natong gasto sa komunikasyon.
Kon tihik ka sama nako nadapit tingali ang imong pagtagad ug mahimo nga imo nang gisuwayan ang akong nahisgutan dinhi pila ka semana nang nilabay nga Gmail SMS.  Nga gitanyag sa Google alang sa Pilipinas, Estados Unidos, Canada ug ubang pinili nga mga nasud sa kalibotan nga taas ang ang-ang sa paggamit sa mobile phones matag adlaw.

-o0o-

Human sa pila ka semana nga paggamit sa Gmail SMS, andam na kong mosulti nimo nga usa ni sa labing sayon ug kasaligan nga alternatibo sa komunikasyon gikan ug ngadto sa mobile phones ug internet.  Gawas nga libre alang sa may internet access ug makiangayon ang presyo sa mobile phone users, katipigan pa gyod ang mga mensahe alang sa umaabot nga kapuslanan.
Mapuslanon kaayo alang sa Overseas Filipino Workers (OFWs) sa nagkalainlaing kanasuran ug sa mga kapamilya nga mahibilin dinhi sa ato ug alang sa gagmay nga mga negosyante nga libreng makapahibawo sa ilang mga produkto ug serbisyo pinaagi sa text messaging.

-o0o-

Ug mapuslanon kaayo alang sa inadlaw ug dinalian nga komunikasyon tali sa mga higala, managhigugmaay, kauban sa trabaho ug mga magsisibya ug mga konsumidor sa media.
Libre ang pagpada og text messages gikan sa Gmail ngadto sa mobile phones (bisan ang karaang models nga way internet access).  P1 ra ang bayad sa matag text message gikan sa mobile phone nga Smart ngadto sa Gmail.  May bonus pa:  P0.50 ra matag text gikan sa Sun.  Ang daotang balita:  Way apil sa Gmail SMS ang Globe.  Ang text messages mo-pop up sa Gmail isip chat messages.  Ug mahimong tipigan hangtod sa hangtod sa imong Gmail archive.

-o0o-

Sa bahin sa OFWs ug sa mga mobiyahe sa ubang kanasuran, libre gihapon ang pagpada og text messages gikan sa Gmail ngadto sa mobile phones ug P1 ug P0.50 ra gihapon matag text message gikan sa Smart ug Sun.  Sa ato pa, makabayloay og text messages ang OFW sa pabrika sa Angola ug sa iyang asawa nga nangompra sa Carbon nga di kinahanglang online silang duha ug di mabuslot ang ilang bolsa sa dagkong bayranan.
Nagkinahanglan kag Gmail account aron makagamit sa Gmail SMS.  Duna koy gi-post nga kumplitong giya dinhi:  http://tinyurl.com/textna.  Kon gustong maapil sa akong phonebook sa Gmail SMS aron mas sayon nang maka-interact sa DYAB Abante Pa, Bisaya!, palihug ipada ang imong kumplitong ngan sa +639175903518.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for July 1, 2011

Tinuod nga SOCA

Ambot tungod ba lang sa kakuwang sa mas mahinungdanon ug mas dinalian nga hisgutanan, o tungod ba lang kay bag-o  pa lang nideklarar og gubat si Cebu City Mayor Mike Rama batok ni Kongresista Tommy Osmeña ug sa Bando Osmeña-Pundok Kauswagan (BO-PK), o tungod sa pag-isnab sa kianabag-an sa mga konsehal sa kalihokan, gipaburot pag-ayo ang importansiya sa state of the city address (SOCA).
Apan nahibawo nang daan ang mga Sugbuanon unsay nahimo ug wa mahimo ni Rama sa unang tuig sa iyang pamunoan.  Ug ang katakos, o kakuwang og katakos, ni Rama sa pagdiskurso di makausab sa ilang grado--pasar, hagbong, o paghatag og dugang higayon.

-o0o-

Hingpit nga gipangandaman ug giisip nga mahinungdanong gimbuhaton sa buhatan ni Rama ang iyang SOCA.  Nga pipila sa iyang mga sinaligan wa kapugong sa ilang kaugalingon pagtug-an sa tinagoan unta nga mga detalye:

• 15-20 ka gutlo ra ang diskurso (pagpahilom tingali sa mga panaway sa naglibutlibot ug way kahumanan nga estilo ni Rama sa pagluwat og mga pamahayag, apan daghan nagduda nga ang gitakdang panahon mahurot na sa intro pa lang); ug
• Lunlon Binisaya ang pakigpung (pagpahinumdom tingali sa mga Sugbuanon kinsay tinuoray nga larino sa ilang dila, kay si Osmeña yungit pa man nga mo-Binisaya hangtod karon).

-o0o-

Kon nagtuo si Rama nga ang kinabag-an sa mga Sugbuanon makapaminaw sa iyang SOCA, amo siyang pahinumdoman sa mosunod:

• Sa alas-4 sa hapon, nga maoy gitakdang pagsugod sa iyang SOCA, sa Hulyo 1, nga adlawng Biyernes ug busa tingtrabaho ug tingklase, mga kawani ra sa City Hall ang makaadto sa Plaza Sugbu ug makapaminaw sa live coverage sa mga estasyon sa radyo; ug
• Ang pipila nga makahigayon pagbasa sa iyang SOCA sa mga pamantalaan inigka ugma di makalikay pagtandi ini sa aktuwal nilang nakita nga mga libaong, niawas nga mga kanal, wa makolektang mga basura ug wa matambali nga mga masakiton.

-o0o-

Sa ato pa, dakong usik sa panahon ang lalis unsay mas tukma nga pahigayonan sa SOCA (session hall ba sa Sangguniang Panlungsod nga gipanindot pag-ayong Rama sa siya pa ang bise mayor), o kanus-a (sa Hulyo 1 ba o sa sunod nga regular nga sesyon sa Hulyo 6), o tambongan ba sa mga konsehal ug ni Bise Mayor Joy Young ug Kongresista Osmeña o dili, dakong usik sa panahon.
Mas mapuslanon alang nilang Rama ug sa iyang mga kaalyao ug mga kaatbang sa politika nga paminawon ug tumanon ang mas sipa ug mahinungdanon ug mas dinalian nga mensahe gikan sa mga magbubuhis:  Ang pagpanglulho aron pagtuman sa ilang mga gimbuhaton (1) paghatod sa batakang mga pangalagad ngadto sa labing daghan ug (2) pagpatuman sa balaod bisan kinsay hingtungdan ug maig-an.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 30, 2011

Ilad sa NTC

Sa makausa pa, ang National Telecommunications Commission (NTC) mohimo og laing pagsuway paglaslas sa dagkong bayranan sa text ug voice messaging.  Sa labing uwahing plano nga ilang naumol, P0.50 na lang ang matag text message ug P2 na lang ang matag gutlo sa voice call sa sunod tuig, mahimong P040 ug P1.50 sa ikaduhang tuig ug motidlom pa gyod ngadto sa P0.30 ug P1 na lang sa ikatulong tuig.
Ang puntirya sa bag-ong liderato sa NTC mao ang paglaslas sa dakong interconnection charge nga gipahamtang sa higanteng mga kompaniya sa telepono sa text ug voice messaging nga gikan sa ilang karibal nga mga kompaniya.

-o0o-

Di ni maoy una, ug nakaseguro ko nga di ni maoy kataposan, nga pagpakita sa NTC nga nagpakabana sila pagpanalipod sa interes sa mga konsumidor nga gibunalan sa telcos sa makalilisang nga bayranan nga apil sa labing dako ug malupigon sa tibuok kalibotan.

Napakyas ang unang mga pagsuway sa nangaging mga liderato sa NTC pag-iban sa nagbuntaog nga ginansiya sa telcos.  Unsa may garantiya nga molampos na ang labing uwahi nilang plano?  Sa nangaging mga pagsuway, ang mga hukmanan kanunayng nidapig sa telcos batok sa NTC.  May mga timaan ba nga andam nang mga hukmanan nga ang kabos na sang mga konsumidor maoy ilang paboran?

-o0o-

Apil sa nangaging mga pagsuway sa NTC pagpaubos sa presyo mao ang pag-usab sa sistema pagkuwenta sa bayranan sa voice calls--inay nga kuwentahon matag minuto, iphon na sa matag pulso, o unom ka segundo.  Kon napatuman pa lang unta, hagbay rang namenosan ang gasto sa mga konsumidor pagpanawag sa ilang mga kapamilya.

Nabisto sab nga way bisan usa ka dako nga gasto ang pagpadala og text messages kay igo lang nga nikabayo sa makinarya nga gitukod sa telcos alang sa voice calls.  Sa ato pa, ang bisan unsang kita sa telcos gikan sa text messages maisip nga bunga gikan sa bangis nga tulis sa atubangan.

-o0o-

Pipila sa mga tigpaminaw sa Arangkada sa DYAB Abante Pa, Bisaya! nga among gibalitaan sa plano nanghinaot nga mapitol na gyod ang grabeng pangabuso sa telcos.  Apan kasagaran nagduda sa katakos ug kaisog sa NTC pagpatuman ini.  Ug may sukaranan sila.  Kay, puyra gaba, wa pa gyoy mapakita ang NTC nga bisan unsang ebidensiya nga napanalipdan nila ang mga konsumidor gikan sa way kinutoban nga kahakog sa telcos.
Gawas nga inutil, mangingilad pa gyod ang NTC.  Nagsige og dasig sud na sa daghang katuigan nga moreklamo ang mga konsumidor nga nabiktima sa pagkawagtang sa load ug ubang kahiwian.  Apan sa niaging tuig ang kadagkoan mismo sa NTC ang niangkon nga way bisan usa ka reklamo nga naaksiyonan.  Ni telco nga nasilotan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 28, 2011

Gahom sa paghiusa

Di sayon ang paghiusa sa nagkalainlaing kahugpongan ug mga kompaniya aron pagtabang sa labing kabos, labing masakiton ug labing nagkinahanglan sa katawhan.  Kini tungod kay managlahi ang ilang kultura, katuyoan ug mga prinsipyo.  Apan mas lisod kon mag-iyahay sila.  Mas gamay ra ang ilang mahimo.  Ug mas gamay ra ang ilang matabangan.
Mas makaayo alang sa tanang hingtungdan kon maghiusa ang mga may katakos sa pagtabang.  Mas lapad ug mas makahuloganon ang ilang mga programa sa pagtabang.  Ug mas daghang kinabuhi ang ilang mahikap ug mahatagan og di lang paglaom kon dili katakos gyod sa paghaw-as sa ilang kaugalingon gikan sa lawom nga gahong sa katimawa.

-o0o-

Napamatud-an ni namo sa malampuson nga pagpahigayon sa Grand Halad sa Kapamilya (GHSK), ang labing dakong piyesta sa libreng mga pangalagad ug kalingawan nga nilungtad og 17 ka takna gikan sa alas-6 sa buntag hangtod sa alas-11 sa gabii niadtong Sabado, sa main campus sa Cebu Technological University (CTU) sa M. J. Cuenco Ave. sa Dakbayan sa Sugbo.
Kapin sa 10,000 ka mga Sugbuanon ang natabangan sa GHSK.  Apan di ingon ana kabug-at ang gimbuhaton alang sa mga tigpasiugda.  Kay daghan ang nagtinabangay pagbaswat sa higanteng responsibilidad.  Kasagaran nila igo lang gani nga nitampo sa ilang naandan nga mga pangalagad ug mga produkto.  Pipila lang ang nitakilid pagkuot sa ilang mga panudlanan.

-o0o-

Ang CTU nipagamit sa dakong wanang, classrooms, mga lamesa ug mga lingkoranan, mga linya sa tubig ug kuryente ug ubang kahimanan sa ilang main campus.  Gipahuwaman sab ang ilang mga magtutudlo, mga kawani ug mga tinun-an paghimo sa skills training seminars, seguridad ug pagduma sa tibuok kalihokan.
Ang Cebu Chamber of Commerce and Industry (CCCI) nipalihok sa iyang sakop nga mga kompaniya, tambalanan ug kahugpongan sa pagtampo og tambal, pagkaon, kuwarta, produkto, katakos ug panahon aron paghimo sa mga pangalagad nga mas lapad ug malungtaron.

-o0o-

Ang Bantay Bata 163 nitampo og P150,000 pagpangompra sa mga tambal alang sa kaliboan ka pasyente, mga kawani, mga boluntaryo ug abundang kasinatian pagduma sa samang kalihokan.
Ang ABS-CBN Cebu, DYAB Abante Pa, Bisaya! ug DYLS Lupig Sila! nitampo sa ilang minilyon ka pesos nga balor sa airtime aron pag-awhag sa ubang mga institusyon ug mga indibiduwal sa pagpakigsawo sab sa ilang katakos, panahon ug katigayonan ug pagdasig sa iwit, saag ug labing gamay nga mga Sugbuanon sa pagpahimus sa piyesta sa libreng mga pangalagad ug kalingawan.
Di matambalan ang tanan nga masakiton.  Di matabangan ang tanan nga nagkinahanglan.  Apan way adunahan nga way panginahanglan.  Ug way timawa nga way ikatabang.  Sa ilang pagkuptanay, mahimo nga mas gaan ang mga palas-unon ug mas lunsay ang kalipay sa pagtampo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Arangkada of Leo Lastimosa for June 27, 2011

Halad sa 10,200

Kapin sa 10,000 ka Sugbuanon ang nakapahimus sa labing sadya nga piyesta sa mga pangalagad tibuok adlaw niadtong Sabado, Hunyo 25.  Ang Grand Halad sa Kapamilya (GHSK), nga gipahigayon sa Cebu Technological University (CTU) Main Campus, maoy labing dakong kalihokan pagtimaan sa usa ka buwan nga kasaulogan sa ika-16 nga sumad sa DYAB Abante Pa, Bisaya!
Ang GHSK niadtong Sabado usa ka talagsaong pasundayag sa talagsaong pagtinabangay sa mga institusyon ug mga indibiduwal nga may katakos ug may kasingkasing sa pagtabang ug sa kalapad sa kakabos ug sa kalawom sa mga panginahanglan sa kinabag-an sa katawhan nga gihalaran sa kaliboan ug usa ka libreng pangalagad.

-o0o-

Mas dasok ang nakapahimus ug mas daghan ang tambal ug pangalagad nga nahatag niadtong Sabado sa GHSK, nga gihimo kaduha matag tuig sukad niadtong 2006, tungod sa hingpit nga pagpaluyo sa ubang mga institusyon nga, sama sa DYAB, nagtimaan sab og mahinungdanon nga kasaulogan:

• Ang CTU (kanhi Cebu State College of Science and Technology) magsaulog sa iyang ika-100 nga sumad karong tuiga;
• Ang Bantay Bata 163 magsaulog sa iyang ika-14 nga sumad karong tuiga;
• Ang Cebu Chamber of Commerce and Industry (CCCI) nagsaulog sa Cebu Business Month (CBM) karong buwana; ug
• Ang DYLS FM Lupig Sila! nga magsaulog sa iyang ika-15 nga sumad sa sunod buwan.

-o0o-

Gibanabana sa security personnel sa ABS-CBN ug CTU, nga maoy nagduma sa seguridad sa tibuok kalihokan, nga kapin sa 8,200 ang nakapahimus sa mga pangalagad sa GHSK gikan sa alas-6 sa buntag hangtod sa alas-5 sa hapon ug kapin sa 2,000 ang nisalmot sa disco sa DYLS gikan sa alas-7 hangtod sa alas-11 sa gabii.
Nia ang pasiunang listahan sa gidaghanon sa mga naalagar sa GHSK:  Medical services (checkup ug tambal) 5,711; Optical services (checkup ug reading eyeglasses) 1,561; Dental services 300; ECG 190; Pap smear 200; Breast screening 118; Laboratory services 163; Reflex ug masahe 1,000; Tupi 465;

-o0o-

6,500 ang nakatilaw sa libreng pagkaon ug ice cream; 2,500 nakadawat og relief goods; 100 ka kabos nga pamilya (50 sa Tinago ug 50 sa San Roque) nakadawat og grocery items gikan sa Bantay Bata; 89 ang nakahatag og dugo sa Kapamilya Blood Donation uban sa Chong Hua Hospital; ug kapin sa 500 ka iro ug iring ang nakapahimus sa veterinary services (Gikapon 42, gipurga 255, gibakunahan 219 ug gisudlayan 12).
750 ang naalagaran sa Pag-big, SSS, NSO, Philhealth, DFA ug Tesda; 1,500 ang nakatambong sa livelihood skills training ug seminars; kapin sa 1,000 ang naka-libro ug gibasahan ni Zaijan Jaranilla (Santino ni Bro sa May Bukas Pa, bantogang teleserye sa ABS-CBN); ug 300 nakaapil sa duwa sa mga bata.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com