Saturday, January 24, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for January 25, 2009

                        GILAWOG SA PAGEANT

 

            Ang kontrobersiya sa Miss Cebu 2009 nakabanhaw sa akong kalibog nganong way nakada og buot sa kasagaran sa beauty pageants.  Gidapit ko isip kabahin sa mga maghuhukom sa pipila ka beauty pageants sa Sugbo ug kasilinganang lalawigan.  Gipangilogan ko sa akong nasaksihan.

            Batan-ong kababayen-an nga giguroy sa ilang mga ginikanan, kasagaran mga inahan.  Gipahimuslan sa mga tigpasiugda pagpalambo sa mga patigayon sa ilang sponsors ug advertisers.  Gipasayaw, gipakanta, gipaatubang sa way kinutoban nga kidlap sa mga kamera.  Tibuok adlaw, makaadlawonan pa gani, ang gipahamtang nga mga gimbuhaton.  Gititi ang ilang kabatan-on ug kaanyag di lang aron mabawi ang tanang gasto kon dili ug labawng mahinungdanon aron mokita ang kalihokan.

-o0o-

            Pipila sa karaang kahiwian sa kasagaran sa beauty pageants (gawas lang sa mga tarung nga maihap lang sa mga tudlo) nga hangtod karon wa pa gyod mabadlong:

·        Ang contestants dinasig sa ilang mga ginikanan o mga tigbansay-bansay pugson pag-apil sa tanang indigay pinaagi sa pagtabuk-tabok sa bisan asang barangay, o lungsod, o dakbayan, o lalawigan (kay ang mga tigpasiugda mahadlok nga magnihit ang mga kandidata kon ipahamtang ang residency requirement); ug

·        Ang contestants hatagang daan sa mga pangutana nga basahon sa board of judges ug kasagaran sa mga kandidata pa-memoryahon sa di ilang sinuwat nga mga tubag nga nagpadayag sa di ilang panghunahuna (mao nga di gyod mosipyat nga inig abot sa question and answer portion, masaag nang contestants kon mapandol lang og usa ka pulong).

-o0o-

            Kasagaran sa gidapit nga mga maghuhukom, sama nako, di kamao sa ilang gimbuhaton.  Gipalingkod lang kay inilang politiko, dakong negosyante, dakog amot sa kalihokan o, sama sa nahitabo nako, kay wa nay laing napilian.

            Mao nga ang mga maghuhukom mosugot na lang sab nga pabasahon sa mga pangutana nga gawas nga di ila wa pa gyod magkadimao.  May mga maghuhukom sab nga kumbinsido nga sila untay sentro sa pagtagad ug di ang contestants molisud-lisod nilag taphaw nga mga pangutana sama sa, "What is femininity?"

-o0o-

            Suko ang kadagkoan sa kagamhanan sa kahilas sa mga bikini open.  Apan mahimo ang mas nihit nga tabon sa lawas basta nganlan lang og swimsuit competition.  Gitunglo ang pinalitay sa boto (kutob ra hinuon sa sulti kay nagpadayon mang hugaw ang mga piniliay) apan pakpakan ang makadaog sa padaghanay og kuwarta.

            Mga ginikanan niangkon nga gagmay pa lang gibansay nang ilang mga anak nga mag-beauty queen.  Pipila nila nipasabot nga ang korona makatabang sa ilang anak pagkaplag og adunahang pamanhunon.  Pantalya lang ang pagtawag nilag ambassadress of goodwill.  Pipila sa mga kandidata gipasundayag aron pagtagbaw sa nag-abot nga kakabos sa ilang pamilya ug kahakog sa mga tigpasiugda.  O aron makatubos sa wa matumang pangandoy sa kabantog sa ilang mga ginikanan.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Friday, January 23, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for January 24, 2009

              LINGLA SA LANA

 

            Utangan pang mga kompaniya sa lana sa mga konsumidor.  Nagdumili sila pagpatuman sa maas dakong us-os sa presyo sa lana nga tukma sa pagtidlom sa presyo sa merkado sa kalibotan.  Kay nanaganang mobalik pagsaka ang presyo.  Busa gibangilang daan aron di dako ang bawiunon ug di sila mapul-an og pasabot sa masuk-anong mga konsumidor.

            Apan tungod lang sa paghana pagsaka sa presyo sa lana tungod sa gubat sa Gaza Strip, pagputol sa Rusya sa suplay sa lana alang sa Uropa ug dakong laslas sa produksiyon sa Saudi Arabia ug ubang sakop sa OPEC, nagkara-kara dayon pagbalik sa naandang bisyo:  Ang pagpasaka sa presyo sa gasolina.

-o0o-

            Sa ikaduhang sunudsunod nga semana, nagkauyon ang labing dagkong mga kompaniya sa lana sa paglipat-lipat sa mga konsumidor.  Sa usa ka bahin, giulug-ulogan sila og mumho nga us-os sa presyo sa krudo, apan sa pikas nga bahin gibunalan og mas dakong usbaw sa presyo sa gasolina.

            Kini bisan bag-o ug gamitoy ra kaayo ang pagkatkat sa presyo sa lana sa merkado sa kalibotan.  Nga di pa unta nila mabatyagan karon.  Kon tinuod ang ilang nahaunang lusot ug pangangkon nga di dayon sila makapaus-os sa presyo kay molungtad og tulo ka buwan ang ilang imbentaryo, unya pa unta sa Marso karong tuiga sila maigo ug magsugod pagpasaka sa presyo.

-o0o-

            Gawas pa, nahunong nang gubat sa Gaza Strip, salamat sa kasamtangan nga ceasefire tali sa Israel ug Hamas; nitubod nag balik ang suplay sa lana ngadto sa Uropa, salamat sa pagkahusay sa panagsungi sa Rusya ug Ukraine; ug ang gidak-on sa laslas sa produksiyon sa mga sakop sa OPEC nalabwan sa higanteng pagtidlom sa konsumo sa Estados Unidos ug ubang kanasuran.

            Maong di kahibudngan nga samtang nagsuwat ko ini nibalik na sab pagtidlom ang presyo sa lana.  Gikan sa $44 matag baril sa niaging adlaw, $41 matag baril na lang karon.  Nagtuo tingaling mga kompaniya sa lana nga mabutaan lang gihapon ang mga konsumidor tinuorayng kahimtang sa kalibotanong merkado.

-o0o-

            Nganong sama sa naandan nangiyugpos man lang gihapon ang kagamhanan atubangan ning nangalisbo nga maniobra sa patigayon sa lana?  Nganong morag kalit man lang nakalimtan sa Malakanyang ang ilang mga pagarpar pila ka adlaw ang nilabay nga gukdon nila ang higanteng mga kompaniya sa lana kon magpaugat lang gihapon pagbalibad pagpatuman sa mas dakong us-os sa presyo sa ilang mga produkto?

            Kon tinuod ang pangangkon ni Presidente Arroyo nga nagdugo ang iyang kasingkasing alang sa mga kabos, nganong gipasagdan man niyang hikawan sila sa makiangayon nilang bahin sa baratong lana?  Tungod ba kay wa silay makuha sa mga konsumidor?  Samtang mas matentalon ang mas dakong buhis nga makolekta gikan sa mas mahal nga lana?  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Thursday, January 22, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for January 23, 2009

              TAMBAG NI BARACK

 

            Unsay ikatambag ni Presidente Arroyo, nga walo na ka tuig nga nagtungkawo sa Malakanyang, ngadto ni US President Barack Obama nga duha pa ka adlaw pa lang nga nagtikaw-tikaw sa White House?

Daghan:

·        Mahimo niyang tambagan si Obama nga angayng magsugod na og pangandam sa iyang pagpapili pag-usab sa sunod nga piniliay sa 2012 pinaagi sa pagpanawag sa iyang kinaham nga komisyonado sa Federal Election Commission (FEC);

·        Apan sa di pa magsugod og panawag kinahanglang tinuon niya nga wa i-bug ang kontrobersiyal niyang Blackberry sa FBI, o CIA, o sa dirty tricks department sa Republican Party;

-o0o-

Kon bisan sa tanang pagmatngon malutsan gyod og recording, katudloan si Obama ni Arroyo sa mahinungdanong mga leksiyon nga iyang nakat-onan sa Hello Garci scandal:

·        Di siya angayng mangayo og pasaylo sa nasudnong telebisyon tungod lang sa hulga sa resignasyon sa pipila ka mga sakop sa iyang gabinete;

·        Mas epektibo ang pagpakahilom kay sa pagtubag sa way kinutoban nga mga pangutana—labi na kon way laing ikatubag gawas sa pagpamakak ug pagpresentar og peke nga recordings;

·        Magsugod nang daan og panud og kuwarta sa paper bags alang sa 435 ka mga sakop sa US House of Representatives kon simbako may mangahas pagpasaka og impeachment complaint;

·        Kon simbako makaangkon og pagpaluyo ang iyang impeachment, angayng mopaulbo dayon og laing kontrobersiya, sama pananglit sa paghudlat pagwatas-watas sa batakang balaod, aron malipat ang katawhan;

-o0o-

            Mas abunda ang matudlo ni Arroyo sa mga proyekto nga angayng ipatuman dayong Obama samtang nagpahimus pa sa lapad nga pagpaluyo sa kinabag-an sa katawhan:

·        National Broadband Network (NBN) nga mas maayong ipatuman uban sa mga kontraktor sa Tsina, ug pagtino nga mas dako ang iyang bahin kinahanglang moyuhot sab pagduwa og golf sa Shengzen (ampingan lang hinuon nga way makakuyog nga laos nga politiko nga naghunahuna pagmantala sa ilang hulagway sa iyang libro); ug

·        Fertilizer Fund nga mas makapalig-on sa iyang mayoriya sa Senado.

-o0o-

            Di sab papiri si Arroyo kon stimulus package nay hisgutan pagsakbang sa gikalisangan nga kalibotanong krisis sa ekonomiya:

·        Sayon kaayo ang pagmugna og 500,000 ka bag-ong trabaho sud lang sa unang unom ka buwan karong tuiga pinaagi sa pagsuhol og mga tigsilhig sa kadalanan, bahala na kon maghuot na sila sa kadalanan nga ilang silhigan; ug

* Pagpangandak nga siyay labing andam pagsagubang sa krisis ug kon may mataktak nang mga trabahante tambagan lang sila pagdawat sa bisan unsay ipabawon sa kompaniya, o kon di magkauyon paadtuon lang sila sa NLRC, o kon wa na gyoy kan-on panegosyuhon lang una og peanut butter, pagpahimus sa haw-ang nga namugna sa pag-recall sa brands nga may salmonella.   [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Katharine Hepburn  - "Death will be a great relief. No more interviews."

Wednesday, January 21, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for January 22, 2009

                        SUNOD NGA BARACK

 

            Ang paglingkod ni Barack Obama isip ika-44 ug labing unang itom nga presidente sa Estados Unidos nakapahugyaw sa tibuok kalibotan kay siya ang nahimo nga labing bag-o nga bayhon sa paglaom ug kausaban.  Karon nga ang tawo kansang bulok sa panit nakahimong ulipon sa iyang katiguwangan kapid-an na ka tuig ang nilabay mao nay labing gamhanan nga opisyal sa tibuok kalibotan, wa diay kausaban, bisan unsa kalisod ug kahabog, nga di makab-ot.

            Higanteng inspirasyon si Obama alang sa katawhan sa nagkalainlaing kanasuran, labi nang labing gagmay ug labing kabos, nga nawad-an na unta og paglaom nga mahaw-as gikan sa katimawa nga ilang nalubngan.  Ang iyang kadaogan makaaghat nila pagsuway ug pakigbisog sa pagbugto sa talikala sa lang-og nilang kabilin.

-o0o-

            Apan si Obama di mao ang manluluwas.  Ang iyang kadaogan di mao ang gisaad nga ikaduhang pagkunsad sa manunubos.  Siya ang labing gamhanan nga pangu sa labing gamhanan ug adunahan nga nasud sa kalibotan.  Apan di siya ang Labawng Makagagahom.  Unsa man tinuod ang mahimo sa usa lang ka tingog batok sa lapad ug nakagamot nang burukrasya.

            Sa mosunod nga mga adlaw, bisan sa di pa hingpit nga mohuwas ang hilanat sa makasaysayanon niyang kadaogan, si Obama masipyat.  Mapandol.  Mahimo ganing masukamod.  Sama katino sa pagsidlaw sa adlaw sa silangan, si Obama makahimo og mga lakang nga hingpit nga mosukwahi sa gipaabot sa katawhan.  Mahimangod ang kinabag-an.  Kay di tanan niyang mga saad ug pasalig ang matuman.

-o0o-

            Mas gamhanan hinuon ang iyang mga pung sa pagdasig.  Mas malungtaron ang iyang mensahe sa kausaban.  Mas makahuloganon ang iyang maisugon nga paghagit, pagbuntog ug paglugtab sa unsay naandan.

            Dugang mga Obama ang motumaw sa nagkalainlaing bahin sa kalibotan—gikan sa labing hilit nga mga balangay ngadto sa labing dagkong kanasuran.  Dugang mas dagko nga kausaban ang mapasiugdahan sa mas lapad nga bahin sa kalibotan.  Mas daghang kinabuhi ang mahikap, makalingkawas, mapalambo ug makaangkon og bag-ong kapuslanan.

-o0o-

            Makaangkon ba ang Pilipinas sa iyang kaugalingong Obama?  Kanus-a man?  Kinsa man?  Kon suhiron ang atong palibot, daghan tang makit-an nga sama niya.  Nagsugod si Obama isip aktibista.  Nahimong abogado.  Nahimong magtutudlo sa abogasiya.  Nahimo siyang konsehal.  Dayon napili nga senador.  Apan wa motiwas sa termino ug nangahas pagbugtaw sa labing taas nga buhatan sa nasudnong kagamhanan.

            Di siya inila ni sakop sa dinastiya.  Apan ang katukms sa panahon sa iyang pagbarug batok sa politikanhong panasungi ug way kinutobang pagkabuak-buak ug kalantip sa iyang awhag alang sa pagsinabtanay ug panaghiusa nakadani sa labing inila ug gamhanang mga politiko nga mahimong gipul-an sa eskandalo nga ilang gitabangan pagmugna, o nisakay lang sa higanteng bawod nga iyang namugna, o nakakita gyod sa saad sa iyang kawsa.  [30]  leo_lastimsoa

Monday, January 19, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for January 20, 2009

              BOYKOT SA SINULOG?

 

            Unsay mahitabo kon magkasabot ang mga sakop sa media sa di pag-cover sa Cebu City Sports Center sa Sinulog Grand Parade sa sunod tuig?  Unsay sangpotanan kon magkauyon ang mga sibyaanan sa radyo ug telebisyon nga sa ikatulong Dominggo sa Enero 2010 isibya ang naandan nilang mga tulomanon ug di na maghago paggasto og dakong kuwarta, ni pagpakatap sa tanan nilang kawani ug kahimanan?

            Lisod ning mahitabo apan may mga sukaranan pagboykot sa sentro sa parada:

·        Gipabayad ang mga Sugbuanon sa grandstand bisan ilang buhis ang gigasto sa kalihokan; ug

·        Di angayng mamugos ang media pag-cover sa dapit nga mora silang sanglahon nga gipalayo sa kalihokan.

-o0o-

            Karaan nang reklamo ang pagpalayo sa mga tigpasiugda sa Sinulog sa TV cameras gikan sa grand stage.  Hagbay rang naglisod ang mga sibyaanan sa telebisyon pagpasabot sa ilang viewers nganong morang field demonstration ang ilang coverage.  Apan morang ginudnoran og asin ang nagngutngot nang samad dihang kuwang na lag diyutay nga patungtungon sa mga tigpasiugda sa stage ang Sinulog photographers, nga ang kasagaran way klarong outlets.

            Sa sinugdanan, nagduda kong may mga sakop sa Sinulog Foundation (SFI) nga tua kapusta sa photographers ug nagdumot sa TV stations.  Apan nahadlok kong, sama sa naandan, kuwarta na say hinungdan.  Kay ang matag magpa-rehistro nga maniniyot pabayron og P500.

-o0o-

            Atubangan sa talagsaong kalamposan sa Sinulog 2009, way mangahas pagpamuyboy sa SFI.  Apan sa kinauyokang bahin sa ilang kasingkasing nahibawo sila sa dakong tampo sa media sa kalamposan sa Sinulog.  Gawas kon nituo nga igo nang pila ka libo nga nakabayad ug nakalingkod sa grandstand pagsangyaw sa kanindot sa parada.

            Inay pasalamatan, o bisan ilhon na lang ang ilang tampo, ang mga sakop sa media, gawas nga gibutang sa ngilit, gihigpitan pa gyod sa ilang accreditation.  Mas manggihatagon ug masinabuton ang SFI sa panahon nilang Nato Osmena ug anhing Dodong Aquino.  Nakaparat kay ang gipa-kuwintas sa media IDs mao na hinun ang kolorum nga mga sakop sa media.

-o0o-

            Di mahimong boykotan sa media ang Sinulog.  Tinuoray ning tinubdan sa garbo ug bugkos sa panaghiusa sa mga Sugbuanon pagbalaan sa milagrusong si Sr. Sto. Nino.  Nga molahutay bisan isnabon pa sa media.

            Apan katam-is kaha sa pahiyom sa media kon usa ka tuig gikan karon magkarakara si Ricky Ballesteros pagpanawag sa mga sibyaanan aron pahibaw-ong mga Sugbuanon nga hapit na magsugod ang parada ug mahimo bang mangadto na sila sa sports center, way bayad may pakapin pang snacks.  O sa liwas sa Piyesta Senyor manghangyo si Mike Rama nga mahimo bang isaling-it pagsibya ang listahan sa mga mananaog sa parada ug iyang pahibawo nga sa kataposan wa na sila maproblema sa crowd control.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com

Sunday, January 18, 2009

Arangkada of Leo Lastimosa for January 19, 2009

                        KAISOG NI TOMMY

 

            Ang on leave nga si Cebu City Mayor Tomas Osmena way mensahe sa pagbukas sa Sinulog 2009 apan nanubag og mga pangutana atol sa press conference sud sa media center sa Cebu City Sports Complex samtang naniudto ug namahuway ang dancing contingents sa Sinulog Grand Parade.  Si Cebu City Administrator Bimbo Fernandez nipahibawo nako nga dunay video message si Osmena inigtak-op sa parada sa grand stage.

            Sa kaabtik ug kalantip sa iyang tinubagan sa mga pangutana mahitungod sa iyang kanser ug sa nag-ung-ong nga panagsungi tali sa City Hall ug sa Kapitolyo sa Sugbo sa SRP, way sukaranan ang mga kabalaka sa kahimtang sa iyang panglawas ug panghunahuna.

-o0o-

            Si Osmena nipasidungog sa iyang mga mananambal nga nigamit sa labing moderno ug agresibo nga mga teknolohiya sa pagtambal sa iyang kanser sa pantog nga nikatap na sa ubang bahin sa iyang lawas.  Nakadayeg sab siya sa modernong mga teknolohiya sa komunikasyon nga iyang nasaksihan sa Estados Unidos.

            Apan ang mga paagi nga iyang gigamit pakigsulti sa kadagkoan sa City Hall ug sa mga sakop sa media nisukwahi sa iyang gideklarar nga gugma sa bag-ong mga teknolohiya.  Kay gawas sa iyang kamahigugmaon pag-text, kutob ra gihapon siya sa paghimo og voice calls nga, segun sa mga batan-on, "is so last season."

-o0o-

            Hangtod sa iyang press conference gahapon.  Human nabulilyaso ang iyang pakigpung sa niaging tuig atubangan sa mga magtutudlo sa mga tulonghaang publiko sa Dakbayan sa Sugbo nga labihang hinaya, ang pagamit niya og video teleconference gahapon maoy pagtimaan nga hingpit na niyang gigakos ang kabag-ohan.  Ug nga wa siyay gitagoan.

            Wa siya mahadlok pagpakita sa iyang upaw.  Ug sa iyang pagdaot.  Bisan di malalis ang mga ebidensiya sa kabangis sa kanser, gipakita niya sa mga Sugbuanon nga labaw nga di kadudahan ang iyang determinasyon sa pagbuntog sa gikalisangan nga makamatay nga balatian nga iyang nahiagoman.

-o0o-

            Ang kabukas ni Osmena sa iyang sakit—gikan sa pagkakaplag sa mga tilimad-on sa kanser, ngadto sa pagkatino sa pagkatap na ini ug hangtod sa pagpatambal na niya—angayng panig-ingnan sa ubang kadagkoan sa kagamhanan.  Si Osmena mahimo untang motago.  Magpakahilom.  Ug unya na mopakita kon tugkan nag balik sa iyang buhok.  Apan gipili niya ang pagpahibawo sa katawhan di lang sa lisod niyang kahimtang kon dili sa determinado niyang pakigbisog paglingkawas sa hulga sa kamatayon.

            Ang ubang mga opisyal sa kagamhanan di sama kaisog.  Wa pa gani silay sakit sama sa nitakboy ni Osmena.  Gigamit ang tanan nilang gahom ug katakos pagtago sa ilang mga transaksiyon.  Gi-ulug-ulogan lang ang mga magbubuhis nga mas makaayong pugngan ang mga nagsusi giunsa paggasto ang ilang hinagoan.  Ug way kukaluoy nga gukdon kon di mopatuo.  [30]  leo_lastimosa@abs-cbn.com